Zintuigelijk verkennen met een beperking
Marijke Van Hassel
Na trajecten met groepen volwassenen begeleidden we vorig jaar een eerste Art Inclusive-proeftuin met jongeren. Daarvoor gingen we in zee met Toop, een organisatie die jongeren (12 tot 21) met een matige tot ernstige beperking opvangt. Dat gebeurt op woensdagnamiddag en tijdens vakanties.
De jongeren kunnen niet terecht binnen het reguliere vrijetijdsaanbod of bij G-sportkampen. Op uitstap gaan vergt veel energie, waardoor de meeste activiteiten vaak op geschikte locaties plaatsvinden. Doorheen het jaar is dat Zonnelied maar in vakantieperiodes zoekt Toop graag andere oorden op. Samenwerken met partners is dan ook een must. In het verleden gingen ze al in zee met Circus zonder Handen, Leon vzw, MUS-E en Jeugd en Muziek. Om die externe partners bij de werking te kunnen betrekken blijft het telkens wel zoeken naar financiering...
April 2023. We nodigen kunstenares Joan Somers Donnelly uit om op woensdagnamiddag kennis te maken met de groep. Joans artistieke praktijk situeert zich tussen performance, beeldende kunst en schrijven. Via speelse ontmoetingen en interactie met de jongeren wil ze artistieke belevingen op poten zetten. Om het ijs te breken heeft Joan een doos vol materialen bij zich, met onder meer ballonnen, knikkers, stukken stof... Dat bleek een goede zet: ook jongeren die verbaal minder sterk zijn kunnen zo mee in interactie. Een eerste klik ontstaat, van waaruit het vertrouwen verder kan groeien. De partners kunnen hun samenwerking voor een driedaagse in de herfstvakantie verder concretiseren.
Als volgende stap wordt grondig overlegd over de zorgnoden van de verschillende jongeren, de artistieke benodigdheden, over welke locaties geschikt zijn en over een timing, met duidelijke afspraken voor overleg- en contactmomenten in de voorbereiding. Voldoende tijd inbouwen is immers onontbeerlijk voor een vlotte samenwerking.
De focus van het traject wordt ‘zintuigelijk verkennen’, als uitgangspunt voor improvisatie. Zo sluit de driedaagse proeftuin aan bij Joans onderzoek naar idio-aesthetics, het idee dat iedereen over eigen zintuiglijke, esthetische nieuwsgierigheden en gevoeligheden beschikt. Als kunstenares onderzoekt ze hoe we onze idio-aesthetics kunnen gebruiken voor experimentele improvisatie (alleen, één op één, in groep) met behulp van beweging, objecten, geluid, licht,...
Naarmate de herfstvakantie nadert overleggen Joan en Annelies (Toop) steeds concreter met elkaar. Hoe reageren de jongeren op licht en donker? Mogen ze nat worden? Welke prikkels zijn fijn en welke niet? De begeleiders benadrukken dat een externe partner die zelf de activiteit leidt een ideaal scenario is. Zo kunnen zij voldoende individuele aandacht geven aan de jongeren. Ook de timing en planning worden verder uitgewerkt. Er wordt twee uur voorzien per activiteit, telkens met een zachte aanloop en rustige afronding, waarin een andere vorm van concentratie toegepast wordt.
De driedaagse proeftuin sluit aan bij Joans onderzoek naar idio-aesthetics, het idee dat iedereen over eigen zintuiglijke, esthetische nieuwsgierigheden en gevoeligheden beschikt.
Na afloop blikt Annelies tevreden terug op het traject, en dan vooral op Joans aanpak. Gedurende drie voormiddagen bracht de artieste allerlei materialen mee. Ze creëerde samen met de jongeren en ging ‘in het moment’ zelf op ontdekking rond het thema ‘onderwaterwereld’. Beleving stond voorop, waarbij de jongeren zowel verbaal als via andere zintuigen geprikkeld werden. Met dit soort samenwerkingen kan Toop de jongeren op een veilige en comfortabele manier laten deelnemen aan cultuur, daar waar bijvoorbeeld een uitstap naar een museum veel meer drempels kan opwerpen.
Voor Joan was het een fijne uitdaging waarmee ze ook haar artistieke ervaring verder kon ontwikkelen. En de deelnemers konden de beleving smaken: de sessies met Joan werkten duidelijk stimulerend én relaxerend. Iedereen vond het leuk zichzelf te kunnen zijn, zonder regels.
